Kategori: Makaleler

Kamp Yapmanın Amacı Nedir? Köklere Dönüşten Geleceğe Uzanan Sıcak Bir Yolculuk Kendimi her kamp kurduğumda, ilk çadır kazığını toprağa çakarken içimde küçük bir heyecan uyanır: “Burada gerçekten kim olmak istiyorum?” Kamp, çoğumuz için bir hafta sonu kaçamağı gibi görünür ama bence ondan çok daha fazlasıdır. Doğanın ritmine kulak verip kendi ritmimizi yeniden ayarladığımız, birbirimizin hikâyelerini ateşin çıtırtısına karıştırdığımız, sabah sisinin içinde “olmanın” yalınlığını hatırladığımız bir deneyimdir. Arkadaşlar, bugün birlikte “Kamp yapmanın amacı nedir?” sorusunu, kökenlerinden geleceğin olası etkilerine kadar, samimi ama derin bir merakla didikleyelim. Kısa ipucu: Kamp, köklerle bağ kurmak, günümüze yön veren becerileri güçlendirmek ve geleceğe sürdürülebilir bir…

Kekte Soda Ne İşe Yarar? Antropolojik Bir Bakış Açısı Kültürler arası farkları ve benzerlikleri keşfetmeye meraklı bir antropolog olarak, yemekler ve yiyecekler, bir toplumun kimliği ve ritüelleriyle ne denli iç içe geçmiş bir şekilde şekillendiğini görmek her zaman ilginç olmuştur. Bu yazıda, sıradan bir malzeme gibi görünen, ancak kültürel anlamlar taşıyan bir bileşen olan sodayı, özellikle kek yapımındaki rolünü antropolojik bir perspektifle inceleyeceğiz. Kekte soda kullanımı, aslında sadece bir pişirme tekniği değil; aynı zamanda toplumların nasıl şekillendiği, kimliklerinin nasıl inşa edildiği ve bu kimliklerin mutfak alışkanlıklarıyla nasıl harmanlandığına dair derin ipuçları sunar. Ritüellerin ve Sembollerin Dünyasında Kekte Soda Kek yapmak,…

İletişimde Gösterge Nedir? Psikolojik Bir Bakışla İnsan Davranışlarının Sessiz Dili Sabah ofisime girerken danışanımın omuzları düşük, yüzünde donuk bir ifade vardı. Henüz tek kelime etmeden bana çok şey söylemişti. İşte o anda düşündüm: bazen söz değil, gösterge konuşur. Psikoloji, insan davranışlarının görünmeyen katmanlarını anlamaya çalışır; iletişim ise bu davranışların dışavurum alanıdır. “İletişimde gösterge nedir?” sorusu, tam da bu iki alanın kesiştiği yerde anlam bulur. Gösterge Nedir? Sessiz Anlamın Bilimi Gösterge, bir düşünceyi, duyguyu veya olguyu temsil eden her türlü işarettir. Bir kelime, bir jest, bir mimik, hatta bir sessizlik bile göstergedir. Göstergebilim açısından bu, bir “anlam taşıyıcı”dır; psikoloji açısından ise…

Güvem Eriği Suyu: Kültürlerin Tatlı Ekşisi Üzerine Antropolojik Bir Yolculuk Bir antropolog olarak bir köy pazarında, morun en derin tonlarına bürünmüş güvem eriği sepetlerinin önünde durduğunuzu hayal edin. O an yalnızca bir meyveye değil, yüzlerce yıllık ritüellere, mevsim döngülerine ve topluluk hafızasına da tanıklık edersiniz. Güvem eriği suyu, Anadolu’dan Balkanlar’a, Orta Asya bozkırlarından Karadeniz kıyılarına uzanan bir kültürel izdir. Bu yazı, o izlerin peşine düşen bir antropoloğun davetiyle, bir bardak ekşi-tatlı güvem eriği suyunun ardındaki insan hikâyelerine doğru bir yolculuğa çıkarır. — Ritüellerin İçinde Bir Meyve: Güvem Eriği ve Dönüşümün Sembolü Her toplum, doğayla kurduğu ilişkiyi semboller üzerinden anlamlandırır. Güvem…

Eski Meclis Kaça Kadar Açık? Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış Şehrin kalbinde, tarih kokan duvarların arasında yer alan Eski Meclis binası, sadece bir ziyaret noktası değil; geçmişle bugün arasında kurulan köprülerin, toplumun sesinin yankılandığı bir alan. Ancak çoğumuzun aklındaki en temel soru belki de şu: “Eski Meclis kaça kadar açık?” Bu basit görünen soru, aslında çok daha derin toplumsal anlamlar taşıyor. Çünkü bir mekânın kapısının açık olduğu saatler bile, o mekânın kime açık olduğunu, kimlerin kendini orada güvende ve ait hissedebildiğini gösterebilir. Tarihle Yüzleşme: Kamusal Alanlara Erişim ve Toplumsal Cinsiyet Eski Meclis’in ziyaret saatleri sabah 09.00’dan akşam…

Göz Kapağı Düşüklüğüne Hangi Yağ İyi Gelir? Tarihin Işığında Güzelliğin ve Sağlığın Yağlı Hikâyesi Bir tarihçi için geçmiş, sadece eski belgelerde saklı değildir; aynı zamanda bir damla yağda, bir parça sabunda, bir tılsımlı kokuda da yaşar. Göz kapağı düşüklüğü gibi estetik ve tıbbi meseleler, aslında insanoğlunun yüzyıllardır süregelen “görünme” ve “görme” arzularının sessiz tanıklarıdır. Göz kapağı yalnızca bir kas dokusu değil, tarih boyunca toplumların güzellik, zarafet ve sağlığa yüklediği anlamların da sahnesidir. Antik dünyanın aynası: Gözün kutsallığı ve yağların doğuşu Antik Mısır’da göz, ruhun penceresi değil, tanrıların gözetim aracıdır. Göz yağı karışımları –özellikle hint yağı ve zeytinyağı– sadece cilt güzelliği…

Anadolu’nun İlk Medresesi Nerede? Yağıbasan’ın İzinde Bir Bellek Yürüyüşü Bazı sorular vardır; ilk bakışta basit görünür ama peşine düşerseniz sizi yüzyıllar ötesine, taşın, tuğlanın ve fikirlerin hafızasına götürür. “Anadolu’nun ilk medresesi nerede?” sorusu tam böyle. Gelin, Danişmendliler çağının izini sürerek kökleri anlamaya, bugünkü yansımaları görmeye ve geleceğe dair bir rota çizmeye birlikte çıkalım. Kısa cevap: Anadolu’da bilinen en erken medrese örnekleri Danişmendli Nizâmeddin Yağıbasan’ın 1150’lerde yaptırdığı Tokat (merkez, “Çukur Medrese”) ve Niksar’daki Yağıbasan medreseleridir; “ilk” unvanı bu ikiliye atfedilir. ([TDV İslâm Ansiklopedisi][1]) Köken: Danişmendliler, 12. Yüzyıl ve Yağıbasan’ın Hamlesi Danişmendliler Beyliği, 12. yüzyıl ortasında Orta Anadolu’da siyasi güç kadar kültürel…

Görüntü Türkçe mi? Dil, Görme ve Anlam Üzerine Felsefi Bir Sorgu Bir Filozofun Bakışıyla Başlangıç Bir filozof için “görüntü” yalnızca görsel bir olgu değil, anlamın, temsilin ve bilginin kesiştiği bir varlık alanıdır. Görüntü, dünyayı duyular aracılığıyla algılayışımızın somutlaşmış biçimidir. Fakat “Görüntü Türkçe mi?” diye sorduğumuzda, mesele sadece bir dil meselesi değildir; burada hem bir epistemolojik hem de ontolojik sorgulama gizlidir. Görüntü, dili mi konuşur, yoksa dil görüntüyü mü üretir? Bu sorunun cevabı, bizi insanın dünyayı anlamlandırma biçimine, yani varoluşun felsefi temellerine götürür. Epistemoloji Perspektifinden: Görüntü Bilgi mi, Yorum mu? Epistemoloji — bilginin doğası, kaynağı ve sınırlarını inceleyen disiplin — açısından…

Gulaş Yemeği Hangi Ülkeye Aittir? Bir Yemeğin Siyaseti, İktidarı ve Toplumsal Düzeni Bir Siyaset Bilimcinin Sofrasından Bir siyaset bilimci için her şey politiktir; hatta bir tabak gulaş bile. Kaşıkla karıştırılan etli bir çorba, yalnızca bir yemek değildir; iktidarın, kimliğin, hatta ulusal aidiyetin sembolüdür. “Gulaş hangi ülkeye aittir?” sorusu ilk bakışta gastronomik bir merak gibi görünse de, aslında güç ilişkilerinin, ulusal kimlik inşasının ve kültürel hegemonya mücadelelerinin tam ortasında duran siyasal bir sorudur. Peki, bir yemek neden bir ülkenin sınırları kadar siyasal olabilir? İktidarın Sofrası: Gulaş ve Ulus-Devlet Gulaş, kökeni Macaristan olan, 19. yüzyıldan itibaren Orta Avrupa mutfaklarında yayılan bir yemektir.…

Dirençli Kemer Nasıl Anlaşılır? Küresel ve Yerel Perspektiflerden Derinlemesine Bir Bakış Hayatta bazen en güçlü yapılar en sessiz duranlardır. Dışarıdan bakıldığında sıradan gibi görünen bir köprü ayağı, bir binanın omurgası ya da bir kemer… Aslında onlar, zamanın ve baskının sınavından geçerek dimdik ayakta kalmayı başaran “dirençli” yapılar arasındadır. “Dirençli kemer” kavramı da tam olarak bu noktada devreye girer. Sadece mimaride değil, sosyal, kültürel ve hatta bireysel düzeyde bile kendine geniş bir anlam alanı bulur. Bu yazıda, “Dirençli Kemer nasıl anlaşılır?” sorusuna hem küresel hem de yerel perspektiflerden samimi bir yolculukla yanıt arayacağız. — Dirençli Kemer Nedir? Temellerden Başlayalım Dirençli kemer,…